balkan türkleri sözlüğü

yazılmasına ve geliştirilmesine ihtiyaç duyulan bir sözlüktür. hem çeşitli devletlerin yönetimi altında hâlen balkan coğrafyasında yaşayan türklerin, hem de daha önce ilk yurtları olan anadolu’ya göç etmiş muhacir balkan türklerinin (mâcırlar) dil yapılarının ve kullandıkları orijinal sözcüklerin zamanla kaybolmaması için, dokümantasyon açısından son derece yararlı olabilecek bir sözlüktür. aslında balkan türkleri’nin kullandığı türkçe sözcükler/söyleniş biçimleri oğuz/kıpçak türkçesi’ne ve türkmen-yörük türkçesi’ne ait olup yüzyıllarca orijinal kalmıştır ve türkçenin genel yapısının korunması için de yaşatılmaları elzemdir.

örnek bir balkan türkleri sözlük çalışması (mâcır sözlük çalışması):

adana ve çevresinde yaşayan balkan kökenli türklerin sık kullandığı sözcükler ve söyleniş biçimleri, mâcır sözlüğü

(yararlanılan kaynak: özlem ilaslan- erciyes üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü. türk dili ve edebiyatı anabilim dalı yüksek lisans tezi: "adana ili yüreğir ve yöresi göçmen ağzi ( inceleme - metinler - sözlük )-eylül 2005)

sözcüklerin kökeni, anadoluya en fazla göçün yaşandığı günümüz bulgaristan topraklarındaki eski türk şehirleri (deliorman, rusçuk, şumnu vd.) olmakla beraber, genel balkan/trakya ağzını ve sözcüklerini yansıtmaktadır. sesli harflerin (özellikle a ve e) uzatılması iki nokta üstüste (:) ile belirtilmiştir.

- a -
a: =ağa.
aga=ağabey.
abbe =habibe.
aber =haber.
a:bil =habil.
abu =abla.
acep =acaba
acı =hacı.
acık =azıcık.
acik =azıcık.
aççe =hatice.
açıve: =açıver.
adamna: =adamlar.
adi =haydi.
aftala:ca =haftalarca.
agkat: hakikat, hakikaten.
(h)akkı =hakkı.
ala =hala.
alay =halay.
alektirik =elektirik.
alıcıla: =alıcılar.
alka =halka.
amelsiz =gözü doymaz, pisboğaz.
amelet =ameliyat.
amır =hamur.
angi =hangi.
ani =hani.
annad =anlat.
annade: =anlatıyor.
anne =babaanne, anneanne.
anteri =entari, gömlek
a:ret =ahretlik, kızların en yakın arkadaşı sırdaşı.
arkamsıra =arkamdan.
arman =harman.
asan =hasan.
atej =ateş.
ava =hava.
ava, hava: havva (kadın adı).
avay =onaltı kiloluk ağırlık.
avır =ağır
avşam =akşam
avşam ekme: =akşam yemeği.
avşamnayın =akşamleyin.
avul =evin önündeki geniş alan, avlu, ön bahçe.
ayakça =ayakta
ayakkapla: =ayakkabılar.
ayır =hayır
ayırsız =hayırsız.
aylâ =hâlâ (henüz anlamında).

- b -
ba: =bağ .
bakem = bakayım .
bakerí = bakıyor.
bakır =metal kova.
bakırcık = küçük bakır.
basamak = merdiven.
bayramcalık = bayramlık.
bazlanbaç =bazlama .
beki =belki .
berabe: =beraber.
bete: =beter.
bıcı =civciv.
bırakırla: =bırakırlar.
bıza: =buzağı.
bi =bir.
bile =birlikte, beraber .
bilem = bile.
bilen = bile.
bilenzik = bilezik .
bilmerím = bilmiyorum.
biribirimizi = birbirimizi .
birinde = bir keresinde.
bitirdinen = bitirince.
bitta: =bir daha .
biyen = beğen (örnek: “çog biyendile: tobunu”).
biz = deliksiz iğne, iğneye yer açan alet (bızıklamak/biziklemek= ehil ve yetkin olmadığı halde bir yeri, cihazı kurcalamak).
boba = baba.
bo:ça = bohça.
bozantı = pozantı .
böbek: =bebek (örnek: “kimin böbe: bu?”).
buba = baba .
bu:day = buğday.
bü:le = böyle (örnek: “vay bü:le hic ıştınme:”)
bunna: =bunlar .
burey =buraya .
buynuz = boynuz.
bübe: =biber .

(bkz: balkan türkleri sözlük).

(bkz: macır sözlüğü).

(bkz: macır sözlük).

(bkz: gagavuzlar)

(bkz: gagavuz türkçesi)

çok sayıda olan konuşma örneklerinden biri için aşağıda link verilmiştir. vurgulamalar, tonlamalar orijinale yakındır. sözcüklerin türü ve söylenişi biçimi itibariyle, bütünüyle eski hakiki konuşmalar kadar olmamakla beraber günümüz koşullarında olabildiğince orijinale yakın sayılabilir (daha çok trakya yöresi):

http://www.youtube.com/watch?v=tcxcqcfk-go&feature=related